خانه / مقاله / تاریخچه چرم و کفش

تاریخچه چرم و کفش

ایرانیان با پیشینه سه هزار ساله، اولین وقدیمی ترین تولید کنندگان چرم در جهان هستند. آثار باستانی به جا مانده از دوران قبل از میلاد نشان‌دهنده این است که ایرانیان از حدود 1500 سال قبل از میلاد از پوست برای تهیه لباس، کفش و جنگ افزار استفاده می‌کردند ولی از 550 سال قبل از میلاد بود که از چرم برای لباس و زره نیز استفاده کردند.

وجود واژه‌هایی مانند ادیم، کیمخت، ساغری، تیماج، سختیان در زبانهای منطقه ایران فعلی در قبل از اسلام و همچنین وجود واژه‌های مرتبط با وسایل و ابزار‌های چرمی مانند سختک، کمربند، انگشتیان، مشک و … در متون پهلوی نشان‌دهنده استفاده گسترده از چرم در ایران پیش از اسلام است. به نوشته ابن یمین ایرانیان باستان از پوست حیواناتی مانند گاومیش و گاو و گوسفند برای نوشتن بر روی آن استفاده می‌کردند و ابن یمین در نوشته‌هایش  بر نوشتن فرمانهای پادشاهان بر روی چرم اشاره کرده است. بنا بر برخی روایات اوستا را بر دوازده هزار قطعه پوست گاو نوشته بودند. همچنین پوست نوشته‌هایی که در اورامان استان کردستان یافت شده و در موزه بریتانیا نگهداری می‌شود نشان‌دهنده استفاده از پوست برای نگارش در دوره اشکانیان است.

تولید انواع پوست وچرم و نیز تجارت مرتبط با آن در دوره عباسی در سراسر قلمرو اسلامی پررونق بود. استفاده از پوست حیوانات مختلف برای ساخت پوستین و قبضه شمشیر و آستر کفش و لباس‌های زمستانی همچنین برای افسار و رکاب و مشک و همچنین جلدهای چرمی برای کتاب‌ها که به صورت ساده ای طلاکوب می‌شد بعضی از مهم‌ترین کاربردهای چرم در این دوره است و گزارشهای فراوانی درباره تجارت پوست و چرم در این دوره در دست است که نشان‌دهنده رونق استفاده از چرم در این دوره است.

تجارت چرم و پوست پس از حمله مغول نیز پررونق بود، مکاتبات خواجه رشید الدین گواه شهرت برخی شهرها مانند تبریز و شیراز در این دوره است. در دوره تیموری از چرم برای تجلید کتاب‌ها و ساخت جلدهای ضربی و سوخت استفاده بسیاری می‌شد به طوری که هنر سوخت علاوه بر جلد سازی به عنوان هنری تزیینی نیز در این دوره اهمیت پیداکرد .

گزارش‌های جهانگردان از دوره صفوی نشان‌دهنده رونق فراوان بازار چرم و فعالیت‌های مرتبط با آن در این دوره است. “کمپفر” از کارگاههای سلطنتی و از کفش دوزخانه و پوستین دوزخانه سخن گفته است. معروفیت ساغری ایرانی در این دوره به حدی بود که شاردن معتقد است واژه شاگرن فرانسوی به معنی پوست خالدار مقتبس از کلمه ساغری است. ساغری در دوره صفوی در تبریز تولید می‌شد و بیشتر در ساخت چکمه و کفش کاربرد داشت و همه درباریان از  این نوع کفشهای ساغری می‌پوشیدند.

در دوره قاجار انواع چرم به مقدار زیاد در شهر‌های ایران تولید می‌شد. همدان در این دوره مرکز مهم تولید نوعی چرم معروف به چرم همدانی بود که از پوست گوسفند تهیه می‌شد؛ و در این دوره از جمله کارهایی که امیر کبیر در سال 1267 به نمایشگاه لندن فرستاد پوست بود. به علاوه در این دوره صادرات پوست و چرم از اغلب شهرهای ایران به روسیه و عثمانی و هند رونق بسیار داشت. علاوه بر همدان شهر‌های تبریز و اصفهان نیز در تولید و صادرات چرم سهم بسزایی داشتند. در عین حال به علت مسایل شرعی تجارت چرم‌هایی که توسط غیر مسلمانان تولید می‌شد در دست ارمنیان بود.

شروع فعالیت صنعت کفش در تبریز و استان آذربایجان‌شرقی به سال ۱۳۰۸ باز می‌شود و نخستین واحد چرم با نام چرم خسروی در این شهر ایجاد شد.

از سال ۱۳۴۰ سیر صعودی رونق چرم و کفش دراین شهر و استان پا گرفت و اکنون آذربایجان‌شرقی و در راس آن تبریز دارای سابقه یک قرنی در صادرات چرم و کفش بوده  به نحوی که این شغل در برخی خانواده‌های تبریزی به صورت موروثی ادامه داشته و نام خانوادگی برخی نیز در این دیار به “دباغ” موسوم است.

آذربایجان‌شرقی در سال ۸۴ با محوریت تبریز حدود ده میلیون دلار در این عرصه صادرات داشته و این میزان در سال ۸۵ به سیزده میلیون دلار رسید، یعنی ۹۰ درصد از صادرات چرم کشور.

از سال 1362 در اطراف شهرهایی که از قدیم در تولید چرم فعال بودند مانند تهران وتبریز و مشهد، شهرکهای صنعتی تولید این کالا راه اندازی شد که نام  چرم شهر را بر این شهرک‌ها نهادند که وجود این شهرهای صنعتی به افزایش تولید چرم و کیفیت آن کمک شایانی کرده است به طوری که امروزه فقط در شهر تبریز سالانه 2,500,000 جلدچرم تولید می‌شود

درباره ی fazel

همچنین ببینید

تاریخچه کفش از آغاز تا امروز (1)

نزدیک به پنج هزار سال پیش، مصری‌ها چیزهایی شبیه کفش ساخته بودند. البته بهتر است …

پاسخ دهید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *